Roepend in de woestijn

Gisteren bij het zoeken naar een verjaardagscadeau in een boekenwinkel zag ik ‘Extinctie’ van René ten Bos op een tafel liggen. Ik kocht het boek meteen, want de laatste tijd ben ik op zoek naar hoe te denken over de toestand in de wereld als misantroop, hoopvol, als activist, in een terugtrekkende beweging want tenslotte heb ik al een heel leven achter de rug of door aan het idee dat de eindtijd is aangebroken te wennen?

Vandaag las ik het hoofdstuk 'Het boek des levens', dat over de rode lijsten gaat van bedreigde soorten. In een voetnoot staat dat dieren om de afwezigheid van hun soortgenoten rouwen. Thom van Voorde (Associate Professor and Australian Research Council Future Fellow in the Department of Gender and Cultural Studies) laat dat in zijn boek uit 2014 aan de hand van de hawaiikraai zien. Hoe kan ik hier niet weergeven, daarvoor moet ik ook nog zijn boek lezen.

Maar over deze kraaiensoort wilde ik graag meer weten.

Kraaien horen tot mijn favoriete vogels omdat ze intelligente wezens zijn.

Elke ochtend, elke avond strijkt er een in de boom in mijn achtertuin neer.

Het roepen klinkt alsof een schaar de lucht doorknipt.

Hij of zij komt er alleen om te roepen. Daarna vliegt hij/zij verder.

Op de Duitse Wikipedia, die meestal uitgebreider is dan de Nederlandse, lees ik:

Corvus hawaiiensis of in het Hawaïaans ‘Alala’ genoemd wat zoveel betekend als ‘schreeuwen als 1 klein kind’ en daarnaast ook ‘met het opkomen van de zon wakker worden’.

De roep van deze hawaiikraai zou het luidste vogelgeluid in de bossen van Hawaii zijn geweest. Geweest dat lezen jullie goed.

Het laatste paar van deze kraaiensoort verdween in 2002 en daarmee ook hun geluid.

Het uitsterven ging geleidelijk en begon rond 1890 toen de blanke farmers naar Hawaii kwamen. Die zagen in de vogels een plaag. Door de klank van de Alala na te bootsen lokten ze de vogels tot zich en schoten ze meedogenloos neer.

In het begin van de 20ste eeuw door nieuw ingevoerde diersoorten werden de Alala’s ziek en stierven.

Pas in 1973 werd het vogelsoort beschermd.

In 1996 waren er nog maar veertien hawaiikraaien over.

Ineens zie ik weer de boom voor ogen in Artis waar ik bijna elke avond rond schemertijd langs kom en waar elke avond een schaar kraaien zich verzameld om er te slapen. Het lijkt eeuwig te duren voordat elke kraai de juiste plek heeft gevonden. Telkens vliegt er weer een op die blijkbaar over de slaapplek niet tevreden is. De anderen volgen. Ze draaien een rondje, komen terug, roepen, krijsen, krassen en knorren tot dat er weer een opvliegt. Het schouwspel herhaald zich tot iedereen plotseling stil valt.

Hoe moet het slinken van hun scharen voor de ‘Alala’s’ zijn geweest?

Steeds minder vaak werd op hun krijsen, krassen en knorren gereageerd.

De laatste twee voelden zich misschien twee roepende in de woestijn, hadden misschien besef van hun verlatenheid en zijn daarom gestorven?

Dit is een droevig stemmend vogelblogbericht, maar door met hen mee te rouwen zullen we in staat zijn verantwoordelijkheid te nemen, schrijft van Dooren.

Door dat men in gevangenschap levende Alala’s in de vrije natuur heeft losgelaten is de populatie in 2016 weer gestegen. 131 Alala’s roepen elkaar in de bossen toe, krassen soms knorren ze licht als liefkozen misschien versmelten copuleren ze in een nest in de hoogste takken nabij de hemel.

(De foto is van Masahisa Fukase)